4-لغات و اصطلاحات مازندرانی

پرندگان و حیوانات به زبان مازندرانی

طلا telah: خروس

مارکرک markerk: مرغ مادر

سیکا sika: اردک

نیمچه nimcheh: جوجه

وک vak: قورباغه

آروسک گلarosek gal: نوعی موش بزرگ

گل gal: موش

مر mar: مار

کوز kavez: لاک پشت

کندو kando: زالو

شال shal: شغال

بامشی bameshi: گربه

کچ کج kej kej: مرغ مادر که به همراه جوجه ها باشد

گو goo: گاو

گوگزا goo geza: گوساله

گومش goomesh: گاو میش

جینکا jineka: گاو نر

منگو mango: گاو ماده

گسفن gesfen: گوسفند

گسفن وره gesfen vareh: بره

کلاج kelaj: کلاغ

شکروم shekerom: دسته هایی از سار

پیت کله pit keleh: جغد

میچکا michka: گنجشک

کوتر kooter: کبوتر

زیک zik: نوعی پرنده بسیار کوچک

صحرا غاز sahra ghaz: غاز صحرایی یا وحشی

صحرا سیکا sahra sika: اردک صحرایی یا وحشیپ

چلچلا chelchela: چلچله

رگ رگین ragrakin: نوعی پرنده در آبندان ها

چاله خس chalekhes: نوعی پرنده در آبندان ها

ایا aya: نوعی پرنده وحشی

تیکا tika: نوعی پرنده وحشی

شونه قپین shone ghepin: شانه به سر

قشنیک ghashnic: کلاغ

او گل oogal: نوعی موش آبی

تشی tashi: جوجه تیغی

ابزار و لوازم در زبان مازندرانی

مقراض یا ناخچین meghraz, nakhchin: قیچی

کمل kamel: کاه برنج

بینج binj: شلتوک ، برنج با پوست

سپوس sapos: پوست برنج

گرواز gervaz: نوعی بیل برای کشاورزی

فوکا foka: وسیله ای برای کشاورزی

چنگگ chengek: وسیله ای برای نرم کردن خاک برای زراعت

چاقاله chaghaleh: وسیله ای جهت گودکی کوچک برای کاشت

داز daz: داس یا وسیله ای برای بریدن شاخه های کوچک

دره dareh: داس یا وسیله ای برای درو در کشاورزی

تاشه tasheh: تیشه

تور tor: تبر

درزن darzen: سوزن

کلوش kalosh: نوعی کفش محلی

سرپایی sarpaee: دمپایی

دوندی devandi: دمپایی و دوبندی

قوا gheva: کت

جرب jereb: جوراب

تنه که tenekeh: شورت

جمه jemeh: پیراهن

شونه shoneh: شانه

میرکا mirka: دانه تسبیح

وفا kofa: از انباشته شدن محصولات کشاورزی را گویند

چلکوم chelekom: چوب هایی که بر روی زمین مرتب بکارند

فیهه fiheh: وسیله برای کشاورزی

بلو balo: وسیله برای کشاورزی

لت کش latkash: وسیله ای برای جابجا کردن گل و خاک

سمبار sembar: سماور

گالدوج : galdoj : سوزن بزرگ برای بستن روی کیسه ها

کیله kileh: وسیله برای پیمانه برنج یا گندم

کیله kileh: نهر کوچک برای عبور آب

تلم telem: وسیله برای تولید دوغ یا کره یا ماست

دشون deshon: وسیله برای تولید دوغ یا کره یا ماست

سازه sazeh: جارو

گلیما سازه galima sazeh: نوعی جارو ساخته شده با گیاه محلی

فنر fener: فانوس

لمپا lampa: چراغ گرد سو

قلیون ghalyon: قلیان

سرنا serna: نوعی ساز سنتی

للوا laleva: نی

کش دمبک kash dambek: نوعی ضرب

کرفا kerfa: وسیله ماهی گیری

پیلکا pilka: ظرف سفالی

چراغ سوتکه cheragh sotkeh: وسیله قدیمی برای روشنایی منزل

لوه laveh: دیگ پلوپزی

مکان ها در گویش و زبان شیرین مازندرانی

کش : kash : هم به پهلوی بدن معنی می دهد و هم به کنار و جنب مکان

سامون : samon : محدوده خانه یا مرز خانه یا زمین را گویند

هدار: hedar : عبور کردن

کلوم : kelom : طویله : محل نگهداری دام

کرک کلی kerk keli: محل نگداری مرغ و اردک و غاز و ...

کله kaleh: جایی که بیرون از منزل غذا پخت می شده است.

تیم جار : time jar : محلی برای پاشیدن دانه ها برای کشت

رنگ ها در گویش و زبان شیرین مازندرانی

سیو : siyoh : سیاه

اسبه : esbeh : سفید

کهو : kahoh : کدر یا رنگ تیره

سرخ : serkh : قرمز یا سرخ

زرد و زار : zard o zar : رنگ زرد یا بیماری

اعضای بدن در گویش و زبان شیرین مازندرانی

کپل : kapel : باسن

بال : bal : دست

لینگ : ling : پا

کله : kaleh : سر

بلفه : belfeh: ابرو

می : mi : مو

چونه : choneh : چانه

لوشه : losheh : لب

گلی : gali : گلو

اشکم : eshkem : شکم

میون ذیل : mion zil : بین گردن و پشت

په کت : pekat : پشت سر

انگوس : angos : انگشت

چش خنه : chesh kheneh : گودی چشم

وقت و زمان در گویش و زبان شیرین مازندرانی

اسا : esa : حالا ، اکنون

پینه ماز : pine maz : عصر

صواحی : sevahi : صبح

چاش گدر : chash geder : موقع ناهار

چاشت : chasht : ظهر

ناماشون: namashon : غروب

شو : sho : شب

شو نیشت: sho nisht : شب نشینی

پر توم نیهه : per tom niheh : خیلی وقت نیست ، دقایقی پیش

کلش : kelesh : سرفه

اپچه : abcheh : عطسه

ول و ویاز : valo vyaz : دهن دره یا حرکات بعد از خستگی

وشنا : veshna : گرسنه

تشنا : teshna : تشنه

دکت : daket : افتاده یا مریض

زاله تو : zaletoo : تب شدید

گس دگیت : ges daghit : حالت ناراحتی ، بی قرار

خرناس : khernas : خر و پف شدید

وضعیت هوا در گویش و زبان شیرین مازندرانی

وارش : varesh : باران

میاه : miyah : ابری

افتاب : eftab : آفتاب

سرما : serma : سردی

ورفی : varfi: برفی

غذا ها و میوه ها

هلی : hali: آلوچه ، گوجه سبز

او : oo : آب

مرغنه : mergheneh : تخم مرغ

بیشتی : bishti : ته دیک

پلا تیم : pela tim : اضافه های برنج یا پلو

پلا : pela : برنج ، پلو

خرمانی : khermani : خرمالو

سه : seh: سیب

سی تی : siti : نوعی گوجه سبز

پشته زیک : peshteh zik : نوعی شکلات محلی

کئی پلا : kaee pela : کدو برنج

باکله : bakeleh : باقلا

سایر اصطلاحات در گویش و زبان شیرین مازندرانی

لینگه لو: linge lo : لگد مال ، له کردن

چله: cheleh : شاخه درخت

چمر : chemer : صدا

ونگ : vang : صدا زدن

شونگ: shong : فریاد زدن\

تیل : til : گل و لای

تی تی : titi : شکوفه درخت یا گل

گنگه : kengeh : زیرساقه گیاه که در زمین است

پچیم : pachim : پرچین یا دیوار چوبی که با شاخه ها درست می شود

تلی : tali : تیغ یا سیخ برخی درختان

چکر : cheker : برامدگی روی چوب و دیگر وسیله ها

کفتل : kaftel : پرتاب کردن

کتار : ketar : به مجموعه دهان را گویند

ورز : varz : شخم زدن اول بهار

نشا : nesha : بوته برنج برای کاشت

کمل کوفا: kamel kafa : مجموعه از چیدن کاه رویس هم

دماس : demas : بگیر

میراب : mirab : کسی که آب زمین را تقسیم می کند

تیم : tim : بذر یا دانه

کتل : katel : به درازا ، ردیف

چکه : chakkeh : دست زدن

سرما: serma : رقص

نفار :nefar : محلی برای استراحت و نگهبانی در صحرا

اوخار: okhar : آخور ، محل غذا برای دام

تیسابه : tisabeh : پا برهنه

رواق سر : revagh sar : ایوان یا جلوی منزل

کاتی : kati : نردبان

لچک : lachek : سربند ، پارچه برای بستن سر

پندیک : pendik : ویشکون

گزلاق: gezelagh : قلقلک برای خنده

کلن : kalen : خاکستر آتش

وازی : vazi : شن و ماسه

دسته چرخ: dasteh charkh : فرغون ، وسیله برای حمل بار

شب خوابی : shab khabi: چراغ شب

متکا :metka : متکا یا بالش

دسی برق : dasi bargh : چراغ دستی یا قوه

لم و لوار : lamo levar : خرابه یا چاله کنار باغ که دیوار نباشد

آپچین : apchin : نایلون یا پلاستیک

 

(این مطلب در حال به روز رسانی و تکمیل می باشد)